Yedi renkli göle son darbe

14.06.2020

A⁺

A^-

Eğirdir Gölü, Türkiye’nin ikinci en büyük tatlı su gölü. Doğal içme suyu havzası olmasının yanı sıra biyolojik çeşitlilik değerleri bakımından uluslararası öneme sahip bir sulak alan.
Avrupa’da 514, Türkiye’de ise 454 farklı kuş türü bulunurken, Türkiye’de bulunan kuş türlerinin 225’i Eğirdir Gölü ve çevresinde barınıyor.

Göl can çekişiyor.

Eğirdir Gölü ev sahipliği yaptığı türlerin yanında balıkçılık, tarım (özellikle elma üretimi), içme suyu temini gibi kullanım değerleri ile çevresine hayat veriyor.

Göldeki balık çeşitlerinden kerevit ve sudak türlerinin neredeyse tamamı yurt dışına ihraç ediliyor.

Bölgedeki elma üretimi Türkiye’nin toplam üretiminin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturuyor.

Eğirdir Gölü, Sultan ve Karakuş Dağları’nın arasında ve il alanının ortasında yer almaktadır. Kuzey-güney uzunluğu 50 km olan, doğu-batı genişliği ise 3 ila 15 km arasında değişen Eğirdir Gölü, takriben 3.309 km² lik bir havzanın sularını toplamaktadır. Gölün oluşumunda karstik yapının payı büyüktür. Ana kalker temeli üzerinde yer alan çöküntü oluklarının birbirleriyle birleşmesiyle ortaya çıkmıştır. Göl, deniz yüzünden 916 m yükseklikte olup, ortalama derinliği 12 m kadardır. Maksimum derinliği ise Eğirdir yakınlarında 16.5 m’dir.

Gölü besleyen suyun HES ler tarafından tutulmasından dolayı gölde su seviyesi ortalama 12 metreden 4 metreye kadar düşmüş durumda .

Su seviyesi azaldıkça buharlaşma artmaktadır.

Suyun sıvı halden haz haline geçmesine buharlaşma(evaporasyon) denir. Su yüzeyindeki moleküller yeterli bir kinetik enerji kazandıkları zaman havaya fırlarlar. Su yüzeyi yakınlarında sürekli olarak sudan havaya, havadan suya geçen moleküllere rastlanır. Sudan havaya geçen moleküllerin sayısı daha fazla ise buharlaşma olduğu kabul edilir.

Buharlaşma miktarı su yüzeyindeki buhar basıncıyla suyun üstündeki havanın

buhar basıncının arasındaki fark ile orantılıdır.

Suyun sıcaklığı artıkça;

moleküllerin hızları artar,
yüzeysel gerilim azalır ve
doymuş havadaki nem miktarı (su yüzeyindeki buhar basıncı) artacağından buharlaşma kolaylaşır.

Havanın hareketi: Buharlaşmanın devamı için doygun hale gelen suyun üstündeki havanın su yüzeyinden uzaklaşması gerekir. Bu da havanın hareketi ile mümkündür.
Enerji: Su moleküllerinin hızlarını artırarak buharlaşmayı sağlamak için enerji gereklidir. 1 gr suyun buharlaşması için 539-597 kalori enerjiye ihtiyaç vardır.
Suda erimiş tuzlar buharlaşmayı azaltır. Bu azalma %1 kadardır.
Su yüzeyinde çok ince (monomoleküler) bir kimyasal film oluşturarak buharlaşmayı azaltmak mümkün olabilir.
Su derinliğinin de mevsimlik buharlaşma miktarı üzerine etkisi olmaktadır.
Hava basıncı azaldıkça buharlaşma artar.

Sığ göllerde kışın gölün her tarafı 0ºC’ye kadar düşebilir. 4ºC sıcaklıktaki su kütleleri dibe çöker. • İlkbaharda ise gölün yüzeyi ısınır ve 4ºC sıcaklığa ulaşınca dibe çöker. Bu durumda tüm göl suyu karışır. • Sonbaharda ise bu durumun tersi nedeniyle tüm su gene karışır. • Bu nedenle suyun ısınması ve soğuması hava sıcaklığı değişimlerini kısa bir zaman farkı ile takip eder.

Kurulan HES ler çalışamaz durumda

Eğirdir Gölünün uzantısı olan Kovada Gölü’ne kurulan 2 HES bulunmaktadır. Bunlar yanlış planlamadan dolayı şu anda işlevlerini tam olarak yapmakta zorlanmaktadır. Batı enerji şirketi tarafından kurulan HES ler’dan Kovada 1 Türkiye’nin 814.Isparta’nın 6.büyük enerji santralidir. Kovada 2 ise Türkiye’nin 236. Isparta’nın ise 3. büyük enerji santralidir

Bu HES’lerin ve göletlerin nehirler üzerinden gölü besleyen atar damarları kesilmiş durumdadır.

2022 yılının Ocak ayında Çin merkezli Gezhouba Group, KAF Teknik Yapı ve General Elektrik işbirliğiyle PHES projesinin inşaatının başlayacağı duyuruldu.

250 megavatlık dört adet üretim ünitesinden oluşacak santral 75 ay içerisinde tamamlanarak faaliyete geçecek.

Halkçı Mühendis Mimar ve Şehir Plancıları olarak uyarıyoruz ; PHES projesinin uygulanması can çekişen gölün tamamı ile yok olmasıdır.

PHES nedir? Neden bu sisteme gereksinim duyuluyor ?

Rezervuarlı HES’lerin yetersiz kalması durumunda pompaj depolamalı hidroelektrik santrallere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu santraller güç talebinin düşük olduğu zamanlarda suyu yüksekte bir haznede depolamak ve bu şekilde biriktirilen sudan puant zamanlarda hidroelektrik enerji elde etmek amacıyla planlanmaktadır.

“Biri alt diğeri üst hazne olmak üzere en az iki hazneden oluşan, sistemde arz-talep dengesinin sağlanması amacıyla elektrik talebinin düşük olduğu zaman diliminde suyun üst hazneye pompalanarak hidrolik güç olarak biriktirildiği, elektrik talebinin yüksek olduğu zaman diliminde yük yönetimine destek olan, iletim sisteminin yönetilmesinde ihtiyaç duyulan yan hizmetlere katkı vermek üzere önceliklendirilmiş tesislerdir.”

Mühendislik disiplinlerinden gerekli bilgiler alınmadan, bilimsel yöntemlerle karar verilmeyen Parababalarının kar hırsıyla yapılan tüm çalışmalar doğaya insanlığa zarar vermektedir. Öncesinde yapılan HES ler için yapılan yatırımlar halkın parasının boşa gittiğini göstermektedir.

İlk pompaj depolamalı sistem kullanımı 1890’larda İtalya ve İsviçre’dedir.

Ülkemizdeki Pompaj depolamalı HES ler :

Sarıyar Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 1000 MW kurulu gücündeki Sarıyar PHES Ankara il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Sarıyar Barajı, üst rezervuarı ise 435 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede 595 m cebri boru, 387 m şaft ve 815 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Bayramhacılı Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 1000 MW kurulu gücündeki Bayramhacılı PHES Kayseri il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Bayramhacılı Barajı, üst rezervuarı ise 161 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede, 305 m şaft ve 160 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Hasan Uğurlu Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 1000 MW kurulu gücündeki Hasan Uğurlu PHES Samsun il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Hasan Uğurlu Barajı, üst rezervuarı ise 570 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede 635 m şaft ve 965 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Adıgüzel Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 1000 MW kurulu gücündeki Adıgüzel PHES Denizli il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Adıgüzel Barajı, üst rezervuarı ise 242 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede 216 m cebri boru, 303 m şaft ve 447 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Kargı Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 1000 MW kurulu gücündeki Kargı PHES Ankara il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Kargı Barajı, üst rezervuarı ise 513 m yükseklikte sıkıştırılmış kil havuzdur. Projede 1815 m cebri boru, 367 m şaft ve 580 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Yalova Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 500 MW kurulu gücündeki Yalova PHES Yalova il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Yalova Regülatörü, üst rezervuarı ise 400 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede, 800 m şaft ve 300 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Yamula Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 500 MW kurulu gücündeki Yamula PHES Kayseri il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Yamula Barajı, üst rezervuarı ise 260 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede 1540 m cebri boru, 80 m şaft ve 300 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Aslantaş Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 500 MW kurulu gücündeki Aslantaş PHES Osmaniye il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Aslantaş Barajı, üst rezervuarı ise 154 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede 875 m cebri boru ve 225 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

Demirköprü Pompaj Depolamalı HES: İlk Etüt seviyesinde 300 MW kurulu gücündeki Demirköprü PHES Manisa il sınırları içerisindedir. PHES’in alt rezervuarı Demirköprü Barajı, üst rezervuarı ise 215 m yükseklikte beton kaplamalı havuzdur. Projede 473 m cebri boru, 157 m şaft ve 832 m kuyruk suyu tüneli bulunmaktadır.

PHES’lerin 2 şekilde yapılarak planlanması gerekmektedir.

Birincisi topoğrafik, jeolojik, çevresel koşullar, termik ve nükleer santrallara, yük merkezlerine yakınlık-uzaklık ve ekonomik kriterlerin belirleyiciliği .

İkincisi işletmesel ve ekonomik

Bunlar yapılmadan , Kovada HES lerinden ders çıkarılmadan yapılan planlama tamamı ile yanlıştır.Gölün can çekiştiği bir süreçte alınan bu karardan mutlaka vazgeçilmelidir. Gölden bir damla bile su alınmamalıdır. Sicili bozuk hidroelektrik santrallerin doğaya verdiği insanlığa verdiği zarar ortadadır.

Yararlanılan kaynaklar