Termik santrallere filtre takıldı mı ki çalışma izni veriliyor?Kim denetliyor?

Türkiye’nin kabusu olan termik santraller filtre takılmadan  önce açıldı, sonra halkın tepkisi yoğunlaşınca  tekrar kapatılarak iki sene içinde filtre takma zorunluluğu getirildi. Yani geri adım atıldı. Termik santral çevresinde yaşayan halk biraz soluklanırken  Bakan tekrar filtre takıldı gerekçesiyle bazı santrallerin açılmasına izin verdi.

Ama  bu işi yaparken de şirketlerin çıkarlarını nasıl savunduklarını  termik santrallere verdikleri teşvikleri kısıtlamayarak gösterdiler.                                                                                                                                    “Devletin alım garantisi var”

Ancak Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (TEİAŞ) 2020 yılında kapasite kullanım mekanizması kapsamında teşvik verileceğini duyurduğu santraller arasında bu santraller de yer alıyor. TEİAŞ’ın 20 Aralık 2019’da yayınladığı listeye göre kapatılan Tunçbilek, Seyitömer, Kangal, Çatalağzı ve kısmen kapatılan Soma 2020’de de teşvik almaya devam edecek.” (3 0cak 2020 T24)

Gördüğümüz gibi termik santralleri kapattılar , ama TEİAŞ aracılığıyla teşvik vererek ödüllendirdiler. Ya bu gün ne yapıyorlar, filtre takıldı diye termik santralleri tekrar kısım kısım açıyorlar. Acaba gerçekten açılan bu santrallere filtre takıldı mı ? Takıldı farz edelim bunların çalışıp çalışmadığını, hangi saatlerde çalıştırıldığını kim denetleyecek ?

Esas önemli olan konu şudur : Devletin alım garantisi .

Sözleşme hükümlerinde üretim kapasitesi üzerinden devlet santrallere alım garantisi veriyor.  Sözleşmede eğer kamu tarafından kapatılırsa bu alım garantisi, sözleşme süresinin bitimine dek devam edecek yazıyor.

Sen çevreye zarar vereceksin. Yasal olarak takman gereken filtreyi takmayacaksın , bu yüzden kapatılacaksın ama üretim kapasitesi üzerinden alım garantin devam edecek. Sana devlet para ödeyecek.  Devletin alım garantisi  kapatılan  ve şu anda 11 tanesine geçici ruhsat verilen santrallere ödendi mi ?

Aslında bu işin çözümü var .  Bu sözleşme hükümleri derhal iptal edilmelidir

“Murat Kurum, söz konusu 13 santralden dördüne geçici faaliyet belgesi verilmesi, üç santrale ise gerekli çevre izinlerinin verilmesi kararı alındığını açıkladı. Geçici faaliyet belgesi alan santraller Bursa Orhaneli, Muğla Yatağan, Kahramanmaraş Afşin B ve Ankara Çayırhan olurken, Kemerköy, Yeniköy ve Çanakkale 18 Mart Çan termik santrallerinin çevre mevzuatı kapsamında gerekli izinleri aldığı duyuruldu. Bu santraller arasında Orhaneli, Yatağan, Kemerköy, Yeniköy ve Çan termik santralleri de 2020’de kapasite mekanizması teşviklerinden yararlanacak. “ (T24  3 0cak 2020)

Aradan altı ay geçti  Bay bakan açıklama yaparak  11 santrale geçici izin verdi.

Bir başka bomba haberde Green Peace araştırmalarından öğreniyoruz.

“Greenpeace’in yaptığı araştırmaya göre bahsi geçen santraller çevre yatırımlarını gerçekleştirmemiş, filtrelerini takmamış olmalarına karşın 2018 ve 2019 yıllarında, arızalanıp hizmet vermedikleri günler de dahil olmak üzere milyonlarca TL teşvik ödemesi aldı.

ARIZA SÜRELERİ DİKKATE ALINMADI

Hesaplamalara göre 2018 yılında santrallere yapılacak ödemenin 148 milyon 678 bin TL olması gerekiyordu. Ancak arıza süreleri düşülmeden yapılan ödeme tutarı, 483 milyon 637 bin TL’yi buldu. 2019 yılında ise arıza süreleri dikkate alınsaydı yapılacak ödeme 204 milyon 978 bin TL iken, arızalar dikkate alınmadan yapılan ödeme tutarı, 723 milyon 365 bin TL’ye ulaştı.

Böylece santrallere, 2018’de arızalanıp çalışmadıkları ortalama 109 gün için toplam 334 milyon 959 bin lira, 2019’da arızalanıp çalışmadıkları ortalama 91 gün için de toplam 518 milyon 386 bin 758 lira teşvik verildi.

Termik santrallere 2 yıl içinde arızalı oldukları dönemde toplam 853 milyonluk teşvik ödenmiş oldu

”MİADI DOLMUŞ SANTRALLER”

Greenpeace Akdeniz Program Direktörü Avukat Deniz Bayram, yeniden faaliyete başlayan santrallerle ilgili şunları söyledi:

* Söz konusu santraller miadı dolmuş, hem sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkımızı ihlal eden hem de ekonomik olarak büyük bir yük oluşturan santraller. Bu santrallerin yıl içindeki arıza sürelerine baktığımızda ne kadar verimsiz olduklarını ve Türkiye’nin elektrik arzını güvenceye almaktan uzak oldukları açıkça görülüyor.

* Söz konusu santrallere neden arızalı olduklarında bile milyonlarca lira teşvik ödemesi yapılsın? Arıza yapan sağlık düşmanı santrallere ödenen milyonlar, bunun yerine Türkiye’de sağlık sistemine, temiz enerji üretim sistemlerine ve geleceğimize yatırılabilir.

HANGİ SANTRALE NE KADAR ÖDENDİ?

Sivas’ta bulunan Kangal Termik Santrali, 2019’da toplam 68 milyon 935 bin 477 TL teşvik aldı, eğer arızalı olduğu günler için teşvik verilmeseydi bu rakam sadece 9 milyon 939 bin 609 TL olacaktı. Benzer şekilde Seyitömer Termik Santrali 2019’da toplam 100 milyon 748 bin 225 TL teşvik aldı, eğer arızalı olduğu günler hesaba katılsaydı alacağı miktar sadece 10 milyon 658 bin 692 TL idi. Çatalağzı Termik Santrali de 2018 yılında 365 günün 333’ünde, 2019’da ise 298’inde arızalıydı. Buna karşın 2018 yılında 35 milyon 34 bin 693 TL, 2019 yılında ise 52 milyon 839 bin 83 TL teşvik aldı.”   ( Özlem Güvenli 10 Haziran 2020 SÖZCÜ )

Görüldüğü gibi sürekli arıza veren, çevreyi kirleten termik santraller kapatılmalıdır. Sözleşme hükümlerine uymadıkları için ödenen teşvik bedelleri geri alınmalı, sözleşmeler feshedilmelidir. Özellikle  arızalı olduğu süreler sabit olan santraller için ödenen fazla bedeller faizi ile birlikte geri alınmalıdır.

Halkçı Mühendis,Mimar ve Şehir Plancıları olarak  kamu çıkarlarını savunuyoruz ;

Halkın sırtından şirketlere ödenen  paraların geri alınmasını, sözleşme hükümlerinin değiştirilmesini, sürekli arıza veren santrallerin kapatılmasını istiyoruz.

Filtre takmamakta ısrar eden şirketlere ihale yasağı getirilmeli, cezai müeyyide uygulanmalıdır. Sözleşmelerden Devletin alım garantisi  kaldırılmalıdır.

Filtrelerin denetimi  ve kontrolü ile bakımı TMMOB tarafından seçilen  mühendislerden  oluşan bir teknik heyet tarafından yapılmalıdır.

Filtrelerin  gün içinde kapatılıp kapatılmadığı mutlaka  saat saat denetlenmelidir. Buna uygun teknik cihazlar kurulmalıdır.